Jak wykorzystać zdjęcia, film lub muzykę z Internetu

Myślimy obrazem. Wpływają na nas kolory, kształty, dźwięki. Nie umknęło to uwadze reklamodawców. Dlatego też coraz więcej firm, promując swój biznes w mediach społecznościowych, wykorzystuje zdjęcia, filmy czy muzykę. Często są to utwory wykonane przez kogoś innego. Aby nie naruszyć czyichś praw autorskich, wato poznać kilka zasad.

Wpisy opatrzone atrakcyjnym zdjęciem, grafiką lub video przyciągają użytkowników skuteczniej niż te, które posługują się wyłącznie tekstem. Dane i statystyki dot. wykorzystania video w marketingu nie pozostawiają co do tego żadnych wątpliwości. Chętniej analizujemy informacje wzrokowo, w związku z czym odpowiednio dobrane zdjęcia pozostają w naszej pamięci zdecydowanie dłużej niż napisane przez reklamodawców treści.

Co jest utworem według prawa autorskiego?

Granice wykorzystania utworu w Internecie dość wyczerpująco określa prawo autorskie. Zgodnie z nim  umieszczenie przez autora zdjęcia, grafiki czy innego utworu w sieci nie oznacza, że możesz z nich korzystać bez ograniczeń, a tym samym pobierać czy udostępniać, jeżeli nie jesteś ich twórcą. Zanim coś opublikujemy, udostępnimy lub, jak się okazuje użyjemy screena (o czym w kolejnym wpisie) zwróćmy uwagę na licencje, które obowiązują w przypadku znalezionych utworów.

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 z późn. zm.) definiuje utwór jako każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Jakie są rodzaje licencji wykorzystania utworów?

To, z jakich materiałów możesz korzystać zależy od rodzajów licencji przypisanych do utworów, ale także od celu, w jakim chcesz je wykorzystać. W związku z tym przedstawiamy najpopularniejsze rodzaje licencji. Dzięki nim uporządkujesz swoją wiedzę i będziesz mógł szybko zweryfikować, czy pobranie, udostepnienie czy wykorzystanie danego utworu jest legalne.

Utwory należące do domeny publicznej

W dużym skrócie – utwory należące do domeny publicznej, to zbiór twórczości, z której można korzystać bez ograniczeń związanych z wykonywaniem na nich majątkowych praw autorskich. Twórczość ta albo nigdy nie była przedmiotem praw majątkowych, albo doszło do ich wygaśnięcia.

Utwory, które najczęściej spotykamy w bankach zdjęć, jak Pexels czy Pixabay, należą do domeny publicznej i są oznaczone licencją CC0 (Creative Commons Zero). Jak wskazuje sama nazwa nie są one obwarowane żadnymi prawami autorskimi, co umożliwia korzystanie z nich w dość swobodny sposób. Nie oznacza to jednak, że jesteśmy zwolnieni ze sprawdzenia rodzaju licencji, jaka została do nich przypisana.

Licencja zezwala na ich pobieranie, modyfikowanie i użytkowanie w celach zarówno prywatnych, jak i komercyjnych. Należy jednak pamiętać, że CC0 to narzędzie, które umożliwia zrzeczenie się praw autorskich, ale tylko w tych krajach, w których jest to zgodne z prawem.

To skrótowiec od angielskiego słowa „copyright”. Jest to symbol informujący o przysługujących twórcy prawach. Oznacza, że autor ma prawo do czerpania korzyści finansowych ze stworzenia utworu. Wykorzystywanie materiałów z tym oznaczeniem jest ograniczone, w związku z czym jego każdorazowe udostępnienie wymaga wyraźniej zgody jego autora.

 Co to jest Creative Commons?

W 2001 r. Lawrence Lessig powołał do życia organizację non-profit, która zrewolucjonizowała obrót utworami w Internecie. Creative Commons to licencje zgromadzone w ramach jednego systemu. Do każdej z nich przyporządkowany został symbol graficzny, informujący o warunkach korzystania z utworu (wyjaśnienie oznaczeń poniżej). Takie rozwiązanie ma jednocześnie dawać zadość prawom autorskim, jak i zapewniać możliwie najszerszy oraz legalny dostęp do kultury. 

CC, zastępują klasyczny model „Wszystkie prawa zastrzeżone”, i posługują się terminem „Pewne prawa zastrzeżone”. To autor decyduje w jaki sposób i na jakich zasadach dzieli się swoją pracą. Poszczególne licencje CC różnią się między sobą przede wszystkim zakresem wykorzystywania utworu w celach komercyjnych. Wszystkie licencje i narzędzia Creative Commons są darmowe.

Jakie są rodzaje licencji Creative Commons?

Uznanie autorstwa. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora pierwowzoru.

 

Użycie niekomercyjne Creative Commons. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie do celów niekomercyjnych.

 

Na tych samych warunkach Creative Commons. Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.

 

Bez utworów zależnych Creative Commons. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci – tworzenie utworów zależnych nie jest dozwolone.

 

Jak korzystać z Creative Commons w Polsce?

Uznanie autorstwa 4.0 – licencja, która daje nam największą swobodę korzystania z danego utworu. Co to oznacza w praktyce? Jeśli przy utworze znajdziesz takie oznaczenie możesz go kopiować, zmieniać, udostępniać pod warunkiem, że oznaczysz autora.

Uznanie autorstwa - na tych samych warunkach 4.0 – Pozwala korzystać z utworu w swobodny sposób, pod warunkiem, że dzieła, które powstaną na jego kanwie (utwory zależne) będą objęte tą samą licencją w tym samym czasie.

Uznanie autorstwa - użycie niekomercyjne 4.0 – możesz korzystać z utworu w nieograniczony sposób, ale tylko w celach niekomercyjnych.

Uznanie autorstwa - bez utworów zależnych 3.0 Polska – możesz korzystać z utworu zarówno komercyjnie, jak i niekomercyjnie, dopóki zachowasz utwór w oryginalnej wersji.

Uznanie autorstwa - użycie niekomercyjne - na tych samych warunkach 4.0 – możesz korzystać z utworu swobodnie, ale tylko w celach niekomercyjnych i do czasu, gdy utwory zależne będą objęte tą samą licencją.

Uznanie autorstwa - użycie niekomercyjne - bez utworów zależnych 3.0 Polska – najwęższa z licencji.Umożliwia korzystanie z utworu jedynie niekomercyjnie i w oryginalnej wersji.Tworzenie utworów zależnych jest w tym przypadku niemożliwe.

Jak oznaczać licencje Creative Commons?

Jeśli korzystamy z utworów na licencji CC, jesteśmy zobowiązani podać informacje o autorze utworu, wskazać typ licencji oraz podać jego źródło.

Pamiętaj! Oznacz kolejno:

1. imię i nazwisko twórcy utworu
2. tytuł utworu
3. źródło pochodzenia utworu
4. typ licencji CC

Gdzie sprawdzić każdorazowo link do odpowiedniej licencji Creative Commons? Zasady użytkowania utworów są określone na stronie polskiego oddziału CC.

Autorem plakatu jest: Piotr Kuchla